کیسه صفرا

کیسه صفرا روی سطح زیرین لوب چهارم کبد جای دارد و عمل اصلی آن غلیظ کردن، ذخیره سازی و ترشح صفراوی تولید شده توسط کبد است. ترکیب اصلی صفرا را کلسترول بیلیکیسه صفرا روبین و نمک های صفراوی تشکیل می دهند. بیلی روبین از آزاد شدن هموگلوبین در کلبول های سرخ منهدم شده به دست می آید. این ماده پس از انتقال به کبد از طریق صفرا دفع می شود. نمک های صفراوی که به وسیله ی سلول های کبدی از کلسترول ساخته می شوند برای هضم و جذب چربی ها، ویتامین های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری می باشند. صفرا وارد مجاری صفراوی شده و در نهایت از طریق مجراها وارد کیسه ی صفرا می شود. در طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه ( قسمت فوقانی روده باریک)، با تحریک کیسه صفرا، صفرا وارد دوازدهه می شود.

بیماری های کیسه ی صفرا:

اختلالات سیستم صفراوی هر ساله میلیون ها نفر را مبتلا می کند. بیماری های شایع مجاری صفراوی عبارت اند:

• سنگ کیسه ی صفرا
• سنگ مجرای اصلی صفراوی
• التهاب کیسه ی صفرا
• سایر بیماری ها.

سنگ کیسه ی صفرا:

میلیون ها نفر در سال به این بیماری مبتلا می شوند و این بیماری در ابتدا علایم ظاهری از خود نشان نمی دهد ولی وقتی سنگ از کیسه صفرا خارج و وارد مجرای صفراوی شود ایجاد انسداد درد و قولنج می شود . در صورت انسداد، التهاب کیسه صفرا ایجاد می شود . هم چنین رنگ مدفوع روشن و ادرار پررنگ می شود و در صورت ادامه وضعیت، صفرا به عقب برگشته و موجب زردی و صدمه رسیدن به کبد می شود. بیشتر سنگ ها از کلسترول، بیلی روبین و نمک های صفراوی ایجاد شده اند

عوامل خطر ایجاد کننده سنگ های صفراوی:
مؤنث بودن، بارداری، سن بالا، توزیع چربی در ناحیه شکم، دیابت، استفاده از داروها (داروهای کاهش دهنده ی چربی خون، ضدبارداری)، کاهش سریع وزن و غیره می باشد. باکتری ها هم می توانند در راه درمان سنگ کیسه ی صفرا، برداشتن کیسه ی صفرا به وسیله ی جراحی است، به ویژه اگر سنگ ها متعدد و بزرگ باشند.
پیشگیری از ابتلا به سنگ کیسه صفرا
روش مخصوصی برای پیش گیری از سنگ کیسه ی صفرا، در افراد در معرض خطر وجود ندارد. عوامل تغذیه ای، چاقی باید هر چه سریعتر اصلاح گردد. و باید وزن خود را کاهش دهند بعد از عمل جراحی، صفرا مستقیماً از کبد به روده ترشح می شود که با گذشت زمان لوله های صفرای گشاد می شوند تا بتوانند مشابه کیسه ی صفراوی اصلی، صفرا را در خود حفظ کنند و در مواقع ضروری صفرا را به داخل لوله گوارش تخلیه نمایند.

علایم:

سنگ های داخل کیسه صفرا خارج شده از بیمار

علایم سنگ های صفراوی از بی علامتی تا یک درد ناتوان کننده تغییر می کند. علایم شامل موارد زیر می باشد:

• یرقان
• دردهای ناشی از سوءهاضمه یا زخم های معده و اثنی عشر را نباید با درد ناشی از سنگ صفراوی اشتباه کرد. این دردها خفیف تر بوده و با غذا رابطه داشته و معمولاً به آنتی اسید پاسخ می دهند.
• دردهای شدید بالای شکم که انتشار به پشت داشته و به مدت بیش از سی دقیقه طول می کشند و اغلب برای تسکین نیاز به تزریق مسکن دارند بیشتر در اثر جابجایی سنگ های صفراوی ایجاد می شوند و در این موارد باید احتمال سنگ های صفراوی مطرح و در صورت وجود درمان شوند.
• در موارد بسیاری سنگ صفراوی علامتی ایجاد نمی کند و بطور اتفاقی در سونوگرافی یافت می شود. در این گونه موارد بسته به شرایط بیمار و تصمیم پزشک فرق می کند.
• درد خفیف تا شدید در بالای شکم
• درد معمولاً شدید و طولانی بوده و اغلب برای تسکین آن نیاز به تزریق مسکن وجود دارد.
• تب و لرز، تهوع و یا استفراغ

درمان سنگ های صفراوی:

سنگ های صفراوی معمولاً علامت دار می شوند و نیاز به جراحی دارند. بعضی اوقات ممکن است پزشک شما صرفاً بخواهد وضعیت شما را به طور مداوم تحت نظر قرار دهد. سایر انواع درمان شامل دارو درمانی، ERCP و اسفنکتروتومی می باشد.

دارو درمانی:

برای از بین بردن بعضی از انواع سنگ های کوچک داده شود، درمان دارویی تجویز می شود اما برای دارو درمانی زمان طولانی لازم است تا اثر داروها ظاهر شود. اما برای دارو درمانی زمان طولانی لازم است تا اثر داروها ظاهر شود. درمان دارویی برای افرادی که نمی توانند جراحی شوند بیشتر فایده خواهد داشت. ERCP و اسفنکتروتومی برای تخلیه سنگ های مجاری صفراوی ممکن است به تنهایی انجام شده یا بعد از آن، عمل جراحی برای برداشتن کیسه صفرا انجام شود.

جراحی:

بهترین انتخاب برای بیمار مبتلا به سنگ علامت دار کیسه صفرا عمل جراحی است برداشتن کیسه صفرا از طریق لاپاراسکوپی:
با ایجاد چند سوراخ کوچک بر روی پوست برای مشخص کردن و برداشتن کیسه صفرا انجام می شود. با این روش معمولاً سنگ های صفراوی همراه با کیسه صفرا برداشته می شود. درد و طول مدت بستری بعد از عمل در این روش کمتر است.
تکنیک: در این عمل بجای برش ۲۰ – ۱۵ سانتی متری عمل باز برش نیم تا یک سانتی متری برای ورود ابزار لاپاروسکوپی ( قیچی، مریلند، کلیپس همولاک و …) از میان تروکارها استفاده می شود. مراحل عمل به ترتیب عبارتند از: آماده سازی بیمار، ایجاد پنوموپریتونئوم، وارد کردن پورت ها، دیدن احشاء با لاپاروسکوپ ( لاپاروسکوپی تشخیصی)، باز کردن پریتوئن احشائی، باز کردن مثلث کالوت، بستن و بریدن شریان و مجرای صفراوی، جدا کردن کیسه صفرا از بستر کبدی خود، بیرون آوردن کیسه صفرا و سنگ ها، شستشوی بستر.

جراحی باز کیسه صفرا:

شامل یک برش بزرگتر برای برداشتن صفرا و همچنین برای برداشتن سنگ های داخل مجاری صفراوی است.